بیماری سلیاک، نوعی بیماری آلرژیک گوارشی است که سبب آسیب به پرزهای روده کوچک و سبب اختلال در جذب مواد مغذی می شود.
افرادی که به بیماری سلیاک مبتلا هستند ، پروتئینی به نام گلوتن را که در گندم، جو، چاودار و احتمالا جو دو سر وجود دارد، نمی توانند تحمل کنند. البته برنج و ذرت در این زمینه مشکلی ایجاد نمی کنند. زمانی که بیماران مبتلا به این بیماری ، غذاهای حاوی پروتیین گلوتن مصرف کنند، دستگاه ایمنی بدن پاسخی را به صورت تخریب روده کوچک صادر می کند.
این تخریب به خصوص در پرزهای روده که مواد مغذی از طریق آنها جذب می شوند، ایجاد می شود. به دنبال آسیب پرزهای روده ای فرد به دلیل توقف جذب مواد غذایی حیاتی بدون توجه به مقدار غذای خورده شده دچار کمبودهای تغذیه ای می شود. از آنجا که سیستم ایمنی خود فرد سبب تخریب و آسیب پرزهای روده کوچک می شود، این بیماری، در گروه بیماریهای خود ایمنی طبقه بندی می گردد.
علایم این بیماری کدامند:
اغلب موارد بیماری سلیاک ، ارثی است و نسلی به نسل دیگر، در خانواده انتقال می یابد . این بیماری معمولا به هنگام دوران شیرخوارگی یا اوایل کودکی (دو هفتگی تا یک سالگی ) آغاز می شود. امکان دارد علایم هنگامی ظاهر شوند که کودک اول بار شروع به خوردن غذاهای حاوی گلوتن می کند.
در بزرگسالان ، علایم ممکن است به تدریج و در عرض چند ماه یا حتی چند سال پدیدار شوند. یکی از عوامل مهمی که در زمان و نحوه شروع بیماری موثر است، مدت زمانی است که یک فرد از شیر مادر تغذیه کرده است. هر اندازه این دوران طولانی تر باشد، علائم، دیرتر بروز می کنند. به طور کلی در رابطه با تاثیر شیر مادر در جلوگیری از بیماری سلیاک در کودکان می توان چنین گفت: تغذیه با شیر مادر ، کودکان را در برابر بیماری سلیاک محافظت می کند.
علائم بیماری ممکن است خود را به صورت گوارشی یا غیر گوارشی نشان دهند. برای مثال فردی ممکن است اسهال و دردهای شکمی داشته باشد، در حالی که فرد دیگر تحریک پذیر و افسرده باشد. در حقیقت تحریک پذیری از عمومی ترین علائم بیماری سلیاک در کودکان است.
به طور کلی علائم بیماری سلیاک ممکن است یک یا چند مورد از موارد زیر باشد:
کاهش وزن یا آهسته شدن روند وزن گرفتن یک شیرخوار بعد از اضافه کردن غلات به رژیم غذایی ، بی اشتهایی ، مدفوع شل ، کم رنگ ، حجیم و بدبو؛ دفع گاز زیاد ، تورم شکم ؛ دردهای تکرار شونده شکمی ،ظاهر عمومی نشاندهنده نرسیدن مواد مغذی به حد کافی ، زخم دهانی ،کم خونی یا کمبود ویتامین ، همراه با خستگی ، رنگ پریدگی ، بثورات پوستی ، یا درد استخوان ، قوس برداشتن مختصر پاها (پا پرانتزی ) در کودکان ،خستگی مبهم ، از نفس افتادن زودهنگام ، تورم پاها ، اسهال خونی، کاهش وزن، اسهال چرب، کم خونی غیرقابل توضیح، نفخ، انقباضات عضلانی، خستگی، تاخیر رشد، درد در مفاصل، تشنج ، آفت های دردناک دهانی، آسیب های پوستی دردناک ، تاخیر در قاعدگی یا نامنظم شدن دوران عادت ماهانه، تاخیر در رشد دندان ها . علاوه بر آن متأسفانه بیماری سلیاک به طور غیرمستقیم می تواند اثر منفی بر قابلیت باروری داشته باشد.همچنین این بیماری می تواند خطر مرده زایی و مرگ قبل از تولد را افزایش دهد.
تشخیص بیماری سلیاک با یک آزمایش خون میسر است افرادی که آزمایش آنان مثبت باشد، باید دستگاه گوارششان با دستگاه آندوسکوپی مورد بررسی قرار گیرد به دنبال تایید بیماری سلیاک توسط نتایج آزمایشگاهی و علائم موجود، پزشک ممکن است بخش کوچکی از روده کوچک را برای تعیین میزان آسیب به پرزهای روده کوچک از طریق نمونه برداری، مورد بررسی قرار دهد.
