چای ترش ( چای مکی )
نام علمی: Hibiscus Sabdariffa
چای ترش گیاهی یک ساله است و از اجزای مختلف آن در صنایع دارویی و غذایی استفاده می گردد.
ارتفاع این گیاه، گاهی به 4 متر می رسد.
بیش از 300 گونه از این گیاه در سراسر جهان، در مناطق گرمسیر و نیمه گرمسیر یافت می شوند. منشا آن در آفریقا و کشور آنگولا می باشد. ولی امروزه عمده کشت آن در شمال آفریقا، مکزیک، هند، تایلند و چین صورت می گیرد.
این گیاه در نواحی تولید کننده به نام روسل معروف می باشد. چای مکی بومی ایران نمی باشد و کشت این گیاه در ایران تنها در استان سیستان و بلوچستان گزارش شده است.
کاسبرگ تازه آن پس از جوشاندن با شکر برای تهیه شیرینی مورد مصرف قرار می گیرد. همچنین برای تهیه سالاد نیز از آن استفاده می شود.
یکی از مشهورترین نوشیدنی های تابستانی در مکزیک است. در کشور مصر روسل در تابستان به صورت سرد و در زمستان به صورت گرم مصرف می شود.
گلهای چای ترش جهت بهبود وضعیت سلامتی استفاده می شوند زیرا دارای مزه ترش و شیرین بوده و فاقد کافئین می باشند.
عمدتاً این گیاه را به جهت بهبود رنگ و طعم به مخلوط های دارویی اضافه می نمایند.
بصورت سنتی نیز در سرماخوردگی ها و فقدان اشتها و همچنین بعنوان ملین و مدر و خلط آور مورد استفاده قرار می گیرد.
در عصاره های آبی این گیاه تا 15% موسیلاژ و 2% پکتین وجود دارند. این عصاره ها معمولاً حاوی اسیدهای آلی مثل اسید هیبیسکوس، اسید سیتریک، اسید مالیک و اسید اسکوربیک می باشند. در پاکستان از ترکیبات شیمیایی این چای به خصوص پکتین آن در صنعت آب میوه استفاده می شود. مصریها چای ترش را در یک پارچ سفالی با کمی زنجبیل رنده شده و به میزان دلخواه شکر و یخ مخلوط کرده و به عنوان یک نوشیدنی سنتی مصرف می کنند.
در ایالات متحده آمریکا اداره کنترل دارو و غذا اجازه استفاده از عصاره های این گیاه در مشروبات الکلی را داده است چون میزان جذب الکل را در بدن کاهش می دهد.
رنگ قرمز گلهای این چای ناشی از وجود آنتوسیانین ها می باشد.
بر اساس یافته های پ‍‍ژوهشی، فشار خون سیستولیک و دیاستولیک را به طور معنی داری کاهش می دهد و به همین علت است که در طب سنتی بسیاری از کشورها برای درمان پرفشاری خون استفاده می شود.
دم کرده برگ این گیاه منبعی است غنی از آهن و مس.
در نهایت در مورد ترکیبات این گیاه جالب باید دانست که قندها و اسیدهای موجود در آن سبب ایجاد طعم ترش و شیرین شده اند. پلی ساکاریدهای موجود خاصیت تحریک سیستم ایمنی بدن را داشته و می تواند یک پوشش محافظ روی بافتهای مخاطی ملتهب ایجاد نماید. آنتوسیانین ها باعث ایجاد رنگ و اثرات آنتی اکسیدانی می شوند. اسیدهای آلی که نمی توانند دوباره توسط روده جذب شوند باعث ایجاد اثر ملین چای ترش می گردند.
چای ترش بعنوان گیاه دارویی موثر در فارماکوپه های معتبر دنیا به ثبت رسیده است.